Łukaszowcy. Nowy Jork ‘39

Wystawie Łukaszowcy. Nowy Jork ‘39 towarzyszą cztery panele dyskusyjne, anonsowane pod wspólnym szyldem Obrazy historii.

Goście, wywodzący się ze światów nauki oraz sztuki podejmą w ich trakcie dyskusję na tematy odnoszące się w różnoraki sposób do samej wystawy. Wiązać się one będą z obrazami, stworzonymi przez członków Bractwa św. Łukasza, którymi przyozdobiono pawilon polski na nowojorskiej wystawie światowej w 1939 roku, a także z ich powojennymi losami.

SPOTKANIE I

Temat: Oskar Halecki – wizja dziejów Polski i Europy Środkowo-Wschodniej
środa, 26 kwietnia 2023 roku, godz. 17:00
Refektarz Ossolineum

Dyskusja zostanie poświęcona osobie wybitnego historyka prof. Oskara Haleckiego oraz spuściźnie intelektualnej, jaką po sobie pozostawił.

Spośród wywodzących się z Polski badaczy dziejów prof. Halecki jest jednym z najczęściej cytowanych w świecie. To pod jego pieczą wybrano tematykę dla siedmiu obrazów, które zlecono do namalowania Bractwu św. Łukasza. Na wystawie światowej miały one w syntetycznej formie ukazywać najważniejsze wydarzenia z historii Polski.

Uczestnicy panelu:

• Prof. Mirosław Filipowicz – naukowiec od lat związany z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim (KUL),  historyk historiografii, który jak sam podkreśla: „zajmuje się dziejami myślenia o historii i prób jej pisania”. Przy czym interesuje się również dziejami kultury, historią Rosji i ZSRR oraz muzyką klasyczną. Były szef Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej. Autor takich monografii jak: Wobec Rosji. Studia z dziejów historiografii polskiej od końca XIX wieku po II wojnę światową, oraz Emigranci i jankesi. O amerykańskich historykach Rosji.
• Prof. Sławomir Łukasiewicz – profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (KUL) i były dyrektor Instytutu Europeistyki, od 2019 roku visiting scholar w Davis Center for Russian and Eurasian Studies na Uniwersytecie Harvarda. Zajmuje się przede wszystkim historią historiografii oraz polskiej myśli politycznej. Autor takich monografii jak: Trzecia Europa: Polska myśl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 1940-1971 oraz Partia w warunkach emigracji. Dylematy Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” 1945–1994.
• Moderacja: Prof. Joanna Wojdon, pracowniczka naukowa Zakładu Dydaktyki Historii i Wiedzy o Społeczeństwie IH UWr, wiceprzewodnicząca Komitetu Badań nad Migracjami i członkinią Komitetu Nauk Historycznych PAN oraz członkinią Komisji PAU ds. Badania Diaspory Polskiej. Działa też w Komitecie Sterującym International Federation for Public History. Od 2014 roku koordynuje pionierskie w Polsce studia magisterskie z zakresu historii w przestrzeni publicznej.

SPOTKANIE II

Temat: Odzyskiwanie utraconego dziedzictwa
środa, 10.05.2023 roku, godz. 17.00
Sala Konferencyjna Ossolineum
Plac Biskupa Nankiera 17

Dyskusja zostanie poświęcona kwestii strat, jakie poniosła polska kultura na skutek wojen i rabunków w poprzednim stuleciu, a także próbom odzyskiwania tego, co utracono. Należy tu nadmienić, że ogólną liczbę utraconych dóbr kultury szacuje się na ponad 0,5 milinów dzieł sztuki, które zrabowano, zniknęły lub zostały zniszczone.

Tym razem dyskusja towarzysząca wystawie Łukaszowcy. Nowy Jork ‘39 będzie wiązać się z tematem odzyskiwania utraconego dziedzictwa.

W spotkaniu wezmą udział:

• Dorota Seweryn-Puchalska z Muzeum Nadwiślańskiego w Kazimierzu Dolnym, kierowniczka Oddziału Kamienica Celejowska;
• Elżbieta Przyłuska, główna specjalistka ds. restytucji dóbr kultury w Departamencie Restytucji Dóbr Kultury MKiDN

Panel moderować będzie Joanna Błoch, wicedyrektor Ossolineum ds. Muzeum Książąt Lubomirskich.

SPOTKANIE III
Temat: W jaki sposób sztuka może przedstawiać wydarzenia historyczne?
środa, 17 maja 2023 roku, godz. 17:00
Refektarz Ossolineum

Sztuka, historia oraz zbiorowa pamięć potrafią bardzo mocno splatać się ze sobą. Tak jak to miało miejsce w przypadku powstania oraz losów siedmiu obrazów Bractwa św. Łukasza prezentowanych na wystawie Łukaszowcy. Nowy Jork 39. Bywa, że dzieła sztuki odgrywają ogromną rolę w kształtowaniu zbiorowej pamięci nawet całego społeczeństwa.

Jednocześnie jest też rzeczą naturalną, że twórcy w swych pracach odwołują się do wydarzeń z przeszłości. Tematem debaty będzie zarówno zjawisko przedstawiania wydarzeń historycznych w działach sztuki, a także to jak potem owe dzieła kształtowały pamięć ludzi oraz wpływały na jej ewolucję.

Uczestnicy panelu:

•  dr Agnieszka Chmielewska, zastępczyni dyrektora Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego; badaczka specjalizująca się w łączeniu zagadnień społecznych z historią kultury, do czego predestynuje ją bycie z wykształcenia historykiem sztuki oraz socjologiem. Prowadzone przez nią interdyscyplinarne badania obejmują kulturę polską w XX wieku, jej koncepcję, a także m.in. stosunek Polaków do nowoczesności i Zachodu. Efektem są mi.in. takie monografie jak: Wyobrażenia polskości: sztuki plastyczne II Rzeczpospolitej z perspektywy społecznej historii kultury oraz W służbie państwa, społeczeństwa i narodu: „państwowotwórczy” artyści plastycy w II Rzeczypospolitej
• dr Jakub Zarzycki, adiunkt w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej Uniwersytetu Wrocławskiego; historyk sztuki, którego zainteresowania badawcze odnoszą się m.in. do powiązań między sztuką a kulturą polską w okresie ostatnich 200 lat, a także relacji między sztuką a polityką w Europie Środkowo-Wschodniej od XIX w. Efekty swych badań ujął m.in. w esejach: Niemcy nie przyszli, czyli historia jako materiał dla sztuki współczesnej oraz Polskie malarstwo historyczne drugiej połowy XIX wieku jako „quasi-metanarracja” Widzialna tyrania Idei?
• Moderatorka panelu: dr Elżbieta Kocowska-Siekierka, ekspertka stowarzyszenia Projekt Akademia; łączy interdyscyplinarnie sztukę z prawem będąc z wykształcenia historykiem sztuki oraz prawnikiem. Jej zainteresowania badawcze obejmują łączenie teorii prawa z ochroną zabytków a także wartościowana dzieł sztuki.

SPOTKANIE IV
Temat: Dzieła sztuki jako świadkowie historii
środa, 24 maja 2023 roku, godz. 17:00
Refektarz Ossolineum

Czwarta i zarazem ostatnia debata z cyklu Obrazy historii poświęcona zostanie związkowi łączącemu ze sobą wydarzenia historyczne oraz dzieła sztuki. Te przekazują bowiem nie tylko treści, które wpisał w nie twórca, lecz są także niezależnie istniejącymi bytami, posiadającymi własną historię. Dlatego perypetie każdego z dzieł stają się świadectwem minionych czasów oraz zmian zachodzących w kolejnych epokach.
Podczas ostatniej z debat jej uczestnicy zmierzą się z zagadnieniem wpływu wywieranego przez ważne momenty historyczne na losy dzieł sztuki. Za jego sprawą stawały się one niejako świadkami dziejów i z każdym wiąże się jakaś opowieść. Stąd też tytuł: Dzieła sztuki jako świadkowie historii.

Uczestnicy panelu:

• Robert Kostro – dyrektor Muzeum Historii Polski
• dr hab. Izolda Topp-Wójtowicz – Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Moderator panelu: dr Marek Mutor – wicedyrektor Zakładu Narodowego im Ossolińskich

O uczestnikach panelu:

• Robert Kostro – jest współtwórcą i dyrektorem Muzeum Historii Polski. W latach 80. działał w Ruchu Młodej Polski. Po roku 1989 wydawca i publicysta, współpracujący m.in. z: „Rzeczpospolitą” i „Teologią Polityczną”, a także urzędnik państwowy, m.in. dyrektor Departamentu Spraw Zagranicznych Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Obecnie poza funkcją dyrektora MHP pozostaje członkiem m.in.: Komitetu Doradczego Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność, Rady Muzeum Narodowego w Krakowie oraz Rady Naukowej Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• dr hab. Izolda Topp-Wójtowicz jest adiunktem w Katedrze Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego, a także długoletnim członkiem Zarząd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego. Autorką m.in takich publikacją jak: Czy Europa jest kobietą? Przyczynek do dziejów kulturowego wizerunku oraz Wizerunki kobiet i mężczyzn w kulturze. W swych badaniach naukowych skupia się na problematyce symbolu i sposobów jego funkcjonowania w kulturze współczesnej, a także zagadnieniom związanych z tożsamością regionalną.
• dr Marek Mutor jest wicedyrektorem Zakładu Narodowego im Ossolińskich, a wcześniej przez wiele lat kierował Ośrodkiem „Pamięć i Przyszłość”. Pod jego egidą powstało we Wrocławiu Centrum Historii Zajezdnia. W roku 2021 został także wybrany przewodniczącym międzynarodowej organizacji: Platforma Europejska Pamięci i Sumienia, zajmującej się propagowaniem wiedzy na temat reżymów totalitarnych i przywracania pamięci o ich ofiarach.