Czas
5 września – 29 października 2023 roku
Miejsce
Sale pod Kopułą
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław
Kuratorzy
Hanna Kulesza, Aldona Mikucka, dr Grzegorz Polak
230 lat temu urodził się Aleksander Fredro (1793-1876) – twórca najwybitniejszych polskich komedii, którymi w latach zaborów „uratował Polskę od ogólnej melancholii”. Zapraszamy do Ossolineum na wystawę czasową, prezentującą unikalne materiały przybliżające jego biografię i dziedzictwo literackie. Pokażemy Fredrę jako szlachcica i patriotę, świadka burzliwej historii i najwybitniejszego polskiego komediopisarza, autora m.in. Zemsty i Ślubów panieńskich. Wystawa pokazuje także Fredrę jako nieodłączny element kulturalnego krajobrazu i życia Wrocławia.
Aleksander Fredro jest autorem 39 sztuk teatralnych (komedii wierszem i prozą, jednoaktowych fars, operetki i opery), które od 1817 roku grane są na polskich scenach. Mniej znane są inne oblicza Fredry – żołnierza, ojca rodziny, obywatela ziemskiego, a wreszcie autora utworów poważnych. Należą do nich: pamiętnik Trzy po trzy, zbiór aforyzmów nazwanych Zapiskami starucha, krótkie prozy i ponad 300 wierszy: od obscenicznych przez patriotyczne, satyryczne, ballady i fraszki po bajki, które weszły do kanonu dziecięcych lektur.
Większość zachowanych do dziś rękopisów Aleksandra Fredry znajduje się w zbiorach Ossolineum, które było pisarzowi bliskie już za życia: w latach 1835-1842 sprawował nad nim opiekę jako członek Galicyjskiego Sejmu Stanowego. W okresie międzywojennym Maria z Fredrów Szembekowa, wnuczka pisarza i Jadwiga z Szembeków Szeptycka, jego prawnuczka, przekazały Ossolineum we Lwowie rękopisy komediopisarza.
Na wystawie zaprezentujemy zbiory pochodzące z Działu Rękopisów, Działu Przechowywania i Udostępniania Nowych Druków Zwartych, Działu Dokumentów Życia Społecznego i Działu Nowych Druków Ciągłych Narodowej Biblioteki Ossolineum oraz Działu Sztuki, Działu Numizmatów i Pamiątek Historycznych Muzeum Książąt Lubomirskich, a także z Archiwum Zakładowego Ossolineum.
Dzięki uprzejmości organizatorów Wrocławskich Targów Dobrych Książek oraz Zarządu Dróg i Utrzymania Miasta, zaprezentujemy „Pióro Fredry” – statuetkę nagrody edytorskiej oraz jedną z replik pióra z wrocławskiego pomnika Aleksandra Fredry.
Wernisaż wystawy odbył się 5 września 2023 roku o godzinie 13. Finisaż 29 października 2023 roku o godzinie 12.
Produkcja: Małgorzata Łukaszek
Koordynacja prac konserwatorskich: Katarzyna Kroczak
Identyfikacja wizualna: Iwona Matkowska
13 września (środa), godz. 13:00
Miłość, kasa i krokodyl czyli kobiety Aleksandra Fredry — oprowadzanie
Czy kobiece bohaterki grają w utworach Fredry role pierwszoplanowe, czy raczej drugoplanowe i dlaczego? A jak było w życiu komediopisarza? Kim była dla niego „kobieta idealna”? Spróbujemy znaleźć odpowiedzi na te pytania, posługując się wybranymi przykładami z życia i twórczości Fredry.
16 września (sobota), godz. 12:00
Wrocław Aleksandra Fredry — spacer po mieście
Pomnik Aleksandra Fredry stojący przed wrocławskim ratuszem jest jednym z symboli miasta. Jednak to nie jedyne miejsce w naszym mieście związane z „ojcem komedii polskiej”. Podczas spaceru po mieście odwiedzimy również inne miejsca, które pozwalają poznać bliżej Aleksandra Fredrę i jego powiązania z Wrocławiem i Śląskiem. Trasa spaceru będzie prowadziła przez Ossolineum, gdzie zaprezentowane zostaną oryginalne autografy Zemsty i pierwszej wersji Ślubów panieńskich.
16 września (sobota), godz. 15:00
Żołnierskie poniewierki i teatralne splendory Aleksandra hrabiego Fredry — oprowadzanie
W powszechnej świadomości Fredro znany jest jako autor komedii. Odbiorcy jego sztuk – czy to czytelnicy, czy widzowie – poznając mistrzowsko zapisane wersy, uśmiechają się, wybuchają śmiechem i zrywają boki. Czy jednak twórca Zemsty często miał powody do śmiechu w trakcie swojego długiego życia? Odpowiedzi na to pytanie poszukamy, oglądając zgromadzone na ossolińskiej ekspozycji dawne fotografie, ryciny, medale i archiwalia związane z patronem 2023 roku.
17 września (niedziela), godz. 12:00
Z tajemnic teatralnej garderoby. Fredro w teatrze — warsztaty rodzinne
Nie szata zdobi człowieka… ale aktora już tak! Zapraszamy na zajęcia na wystawie czasowej o Aleksandrze Fredrze, podczas których zobaczymy bogate zbiory Ossolineum dotyczące życia i twórczości pisarza. Spotkanie będzie okazją, żeby zajrzeć do garderoby teatralnej – zobaczymy oryginalne projekty scenografii i kostiumów teatralnych, poznamy modę, jaka panowała w czasach, kiedy żył i o których pisał poeta, i tym samym poznamy odpowiedź na pytanie: Co ma Fredro do teatru? Następnie sami wcielimy się w projektantów i scenografów – zaprojektujemy i wykonamy strój teatralny według własnego pomysłu.
17 września (niedziela), godz. 15:00
Zemsta od Fredry do Wajdy – podglądamy mistrzowski warsztat — oprowadzanie
Od mniej więcej stu lat Ossolineum jest domem dla archiwum literackiego Aleksandra Fredry. Zachowały się plany i bruliony niektórych sztuk, dające unikalny wgląd w jego warsztat pisarski. Niedawno dołączył do nich scenariusz filmu Zemsta z notatkami Andrzeja Wajdy. Reżyser zanotował na początku: „Piękny wiersz, niezwykłe piękne miejsce akcji, zdjęcia też piękne. Cóż to będzie za nuda!”
27 września (środa), godz. 13:00
„Fredro i Fredrusie” na fotografii, czyli „ojca komedii polskiej” życie prywatne — oprowadzanie
„Żaden jeszcze mężczyzna nie umarł z miłości” – słowa te przypisywane są Aleksandrowi Fredrze, który nieomal sam z miłości nie umarł. Jak wyglądało życie prywatne tego „żołnierza napoleońskiego, ojca komedii polskiej”, który żyjąc 83 lata, stał się świadkiem burzliwej historii Polski XIX wieku?
4 października (środa), godz. 13:00
Fredro nasz wrocławski — oprowadzanie
Pomnik Aleksandra Fredry stojący na wrocławskim Rynku tak bardzo wrósł już w miejski pejzaż, że trudno wyobrazić sobie, żeby go nie było w tym miejscu. Fredro we Wrocławiu to nie tylko pomnik, ale również bezcenne autografy literackie, czyli teksty utworów zapisane własnoręcznie przez komediopisarza, znajdujące się w zbiorach Ossolineum. Spotkanie na wystawie stanie się okazją nie tylko do jej obejrzenia czy poznania okoliczności, w jakich rękopisy trafiły do Wrocławia, ale także do podzielenia się własnymi wspomnieniami związanymi z pomnikiem hrabiego.
7 października (sobota), 16:00—21:00
„A ile w noc pogodną gwiazd na niebie…”– wieczorne zwiedzanie wystawy
29 października (niedziela)
Finisaż wystawy:
godz. 12:00
Poeta spod znaku jednorożca – warsztaty rodzinne
prowadzenie: Agnieszka Hajduk-Undro
Mawiają o nim, że był nieromantycznym romantykiem i ojcem polskiej komedii. Człowiek o wielkim talencie literackim, pisał bajki, pamiętniki, poezję i wiele innych, a niektóre z jego tekstów weszły do języka potocznego i – choć nie zawsze jesteśmy tego świadomi – cytujemy je również dziś.
Kim był Aleksander hrabia Fredro, dlaczego tak go tytułujemy i co łączy jego rodzinę z jednorożcem? Z okazji finisażu naszej wystawy, wspólnie poszukamy odpowiedzi na powyższe pytania oraz stworzymy własne herby.
Podczas wystawy uczniowie mogli brać udział w lekcjach muzealnych.
Wszystkie oblicza Zemsty - lekcja muzealna dla uczniów klasy VII i VIII szkoły podstawowej
Czy coś, co śmieszyło prawie 200 lat temu może śmieszyć także dzisiaj? Czy lekturę szkolną możemy czytać z przyjemnością, a nie tylko z przykrego obowiązku? W 230. rocznicę urodzin najbardziej znanego polskiego komediopisarza przyjrzymy się rękopisom jego utworów, zobaczymy różne odsłony Zemsty i zastanowimy się nad aktualnością najbardziej znanego dzieła „ojca komedii polskiej”.
Podczas zajęć uczniowie:
Podstawa programowa: Uczeń rozpoznaje rodzaje literackie: epika, liryka i dramat; wskazuje elementy dramatu; zna pojęcie komizmu, rozpoznaje jego rodzaje w tekstach oraz określa ich funkcje; wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny. Zemsta Aleksandra Fredry jako lektura obowiązkowa.
Antyromanyczny komediopisarz? Aleksander Fredro i jego twórczość – lekcja muzealna dla uczniów klas I–III szkoły ponadpodstawowej
Nieromantyczny romantyk, smutny komediopisarz? Aleksander Fredro, niejednokrotnie określany takimi słowami, niewątpliwie był człowiekiem wielu skrajności i sprzeczności. Nawet przez członków własnej rodziny nazywany był „młodym staruszkiem”. Tworzył w dobie romantyzmu, lecz trudno uznać go za romantyka. Jego komedie bawiły całe pokolenia, a mimo to jemu samemu często towarzyszyła melancholia. Podczas zajęć na wystawie czasowej, oglądając pamiątki i obiekty ze zbiorów Ossolineum, poznamy bliżej sylwetkę komediopisarza, poszukamy wątków romantycznych w jego życiorysie, a także przyjrzymy się rękopisom najbardziej znanych utworów „twórcy komedii miłości”.
Podczas zajęć uczniowie:
Podstawa programowa: Uczeń rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach [romantyzm]; w interpretacji utworów odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym Zemsty Aleksandra Fredry; Śluby panieńskie jako lektura uzupełniająca.
Zapraszamy do lektury tekstów, które przygotowali kuratorzy wystawy Żołnierz napoleoński, ojciec komedii polskiej – Fredro w Ossolineum: Hanna Kulesza, Aldona Mikucka i dr Grzegorz Polak. Znajdą w nich Państwo odpowiedzi na wiele pytań związanych z twórczością Fredry, jego związkami z Ossolineum oraz Wrocławiem.
Żeby je przeczytać – kliknij przycisk poniżej.
